Η επίδραση του φωτός στην ανθρώπινη ψυχολογία

Το φυσικό φως είναι το θεμελιώδες στοιχείο της καθημερινής µας ζωής. Αυτό µας δίνει την δυνατότητα να «υπάρχουμε», να «φαινόµαστε», να «αναγνωρίζουµε», να «σχετιζόμαστε» µε την σχεδόν ατέλειωτη ποικιλία των σχημάτων και χρωμάτων γύρω µας. Ο τεχνητός φωτισμός προέκυψε από την ανάγκη του ανθρώπου να επεκτείνει τη δράση του στο σκοτεινό τμήμα του εικοσιτετράωρου. Το τεχνητό φως καταλαμβάνει όλα τα πεδία της δράσης μας σε σχέση με τον χώρο: χώρος κατοικίας, χώρος εργασίας, δημόσιος χώρος.

Το φως είναι το πιο ελαφρύ, ευμετάβλητο και ευπροσάρμοστο περιβαλλοντικό υλικό και γι’ αυτό και το πιο αποτελεσματικό στην αλλαγή της αντίληψής µας για τους χώρους και τις εμπειρίες που ζούμε. Προκαλεί συναισθήματα, με διάφορους τρόπους, και έχει μια βαθιά επίδραση στον τρόπο που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται και βιώνουν το περιβάλλον τους.

Σας έχει τύχει ποτέ να μπείτε σε ένα δωμάτιο και να νιώσετε μια χαλαρή αίσθηση ή αντιθέτως να σας κυριεύσει μια ανεξήγητη αίσθηση άγχους; Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, ο φωτισμός παίζει σημαντικό ρόλο στη διάθεση, ψυχολογία και συμπεριφορά μας.

Η παραμονή για πολλές ώρες σε χώρους – είτε στο γραφείο είτε στο σπίτι – με λίγο και κακό φωτισμό, μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου με αρνητική επίδραση στη μνήμη και στη μάθηση, σύμφωνα με μια νέα εντυπωσιακή μελέτη του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. Με βάση ένα πείραμα που έκαναν, αποδείχθηκε πως η έκθεση σε κακό φωτισμό μειώνει κατά περίπου 30% τη λειτουργικότητα του ιππόκαμπου, μιας περιοχής του εγκεφάλου, ζωτικής σημασίας για τη μάθηση και τη μνήμη, και τελικώς επιφέρει κακές επιδόσεις. Αντιθέτως, η λειτουργία ενός ανθρώπου σε περιβάλλον με καλό φωτισμό, ανεβάζει τις επιδόσεις, τη διάθεση και την ψυχολογία, αλλά και τη μνήμη.

Αν αλλάξουμε την συνθήκη του κακού φωτισμού, ο εγκέφαλος επανέρχεται γρήγορα και ξαναβρίσκει τις καλές του επιδόσεις. Αν όμως παρατείνουμε τη συνθήκη αυτή, μπορεί να οδηγήσουμε τον εγκέφαλο σε δομικές αλλαγές.

Τι είναι ο σωστός φωτισμός;

Ο «σωστός φωτισμός» σημαίνει να συνδυάσουμε τρία πράγματα: 

α) οπτική άνεση δηλαδή επάρκεια που επιτρέπει απρόσκοπτη λειτουργία της όρασης από κάθε άποψη

β) σωστή απόδοση του περιβάλλοντος δηλαδή την εικόνα και “ατμόσφαιρα” που δημιουργείται από τον φωτισμό που δίνουν τα φωτιστικά και ο οποίος επηρεάζει το περιβάλλον

γ) αισθητική δηλαδή διακοσμητική-αρμονική παρουσία των φωτιστικών.

Ο σωστός φωτισμός δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα τόσο κοινωνική όσο και οικονομική αφού η ευχαρίστηση, η άνεση, η παραγωγικότητα και η ασφάλεια του ανθρώπου βελτιώνονται με το σωστό φωτισμό.

Υπάρχουν και κάποιες βασικές συμβουλές που μπορούν να σας βοηθήσουν να φωτίσετε πιο σωστά τον χώρο σας:

1. Απλώστε το φως σε όλο το δωμάτιο

Τα πολύ λαμπερά φώτα προκαλούν έντονη αντανάκλαση, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα να διαστέλλονται οι κόρες των ματιών μας και ο χώρος στο δωμάτιο να φαίνεται ακόμα πιο σκοτεινός. Απλώστε το φως σε όλο το δωμάτιο, τοποθετώντας φως σε κεντρικά σημεία για να μεταμορφώσετε το δωμάτιο σε ένα άνετο χώρο.

2. Προσαρμόστε τους ρυθμιστές έντασης φωτισμού

Οι ρυθμιστές έντασης φωτισμού, οι τηλεχειριζόμενοι διακόπτες, οι χρονοδιακόπτες, οι ανιχνευτές κίνησης και άλλα συστήματα ελέγχου μπορούν να βελτιώσουν τον φωτισμό παρέχοντας άνεση, ευκολία χρήσης και αυτοματοποίηση αυτών των επιλογών.

3. Αγοράστε ποιοτικούς λαμπτήρες

Οι φτηνές λάμπες παρέχουν μια κακή ποιότητα φωτός και συνήθως είναι και πολύ φωτεινές. Γι’ αυτό δώσε ιδιαίτερη προσοχή στο δείκτη χρωματικής απόδοσης (CRI) ο οποίος ορίζει πόσο πιστά αποδίδει ο λαμπτήρας το χρώμα ενός αντικειμένου.

4. Προσέξτε την «ζεστασιά» ή την «ψυχρότητα του λαμπτήρα

Οι λαμπτήρες έχουν τεράστια ποικιλία στην θερμότητα (Kelvin) και εκτείνονται από 2200K (ζεστό) μέχρι και 7000Κ (ψυχρό).

Η θερμότητα του λαμπτήρα έχει άμεση και ουσιαστική επίδραση στην ψυχική διάθεση του ατόμου όταν εισέρχεται σε ένα νέο χώρο.

Για παράδειγμα, σε ένα εστιατόριο είναι πιο σύνηθες να εφαρμόζονται λαμπτήρες 3000Κ, δηλαδή φως πιο θερμό το οποίο παραπέμπει σε χαλάρωση και ξεκούραση.

Σε αντίθεση με το πιο πάνω παράδειγμα, η επιλογή σε ένα γραφείο κυμαίνεται στο εύρος 4000Κ – 6000Κ το οποίο θα υποβοηθήσει στο να παραμείνουμε ενεργοί και σε εγρήγορση.

5. Χρησιμοποιήστε διάφορες πηγές φωτός

Ο καλύτερος σχεδιασμός φωτισμού ενσωματώνει διάφορες πηγές φωτός. Συγκεκριμένα, η κεντρική λάμπα ενός δωματίου δεν είναι αρκετή για να φωτίσει ένα ολόκληρο δωμάτιο, οπότε βάλτε διάφορες πηγές φωτός χρησιμοποιώντας ποικιλία φωτιστικών (κρεμαστά, επιδαπέδια, επιτραπέζια, απλίκες ) για να ομορφύνετε και να φωτίσετε το χώρο κατάλληλα.

6. Εστιάστε το φως σε οτιδήποτε είναι σημαντικό

Το μυστικό του δεν είναι πόσο φωτεινός είναι ο χώρος, αλλά η αντίθεση που κάνει ο φωτισμός σε όλα αυτά που θεωρείτε σημαντικά στο χώρο σας. Για παράδειγμα ο φωτισμός σε έναν ωραίο πίνακα που έχετε κρεμασμένο, ο φωτισμός στη κάβα ποτών στο σαλόνι σας ή το φως που χρειάζεστε όταν διαβάζετε ένα βιβλίο.

Τέλος ο φωτισμός μπορεί να κάνει τη διαφορά στο πως αισθανόμαστε για το χώρο. Μας βοηθάει να εκτελούμε δραστηριότητες εύκολα, να αισθανόμαστε ασφάλεια και άνεση και να απολαμβάνουμε το χώρο σε όλες του τις μικρές αλλά σημαντικές λεπτομέρειες. Μπορεί να δημιουργήσει την κατάλληλη ατμόσφαιρα για διασκέδαση ή να µας γεμίσει µε ένα συναίσθημα γαλήνης και ξεκούρασης μετά από μια κοπιαστική μέρα. Είναι απαραίτητο για την ανθρώπινη ψυχοσωματική ισορροπία, να ρυθμίζει τη διάθεση µας και να επιδρά στην ποιότητα της ζωής µας. Ο φωτισμός μπορεί να προκαλέσει ενθουσιασμό, δράμα, μυστήριο, ρομαντισμό, ή οποιοδήποτε άλλη διάθεση. Αυτή η δύναμη του φωτός παρέχει τη δυνατότητα να επηρεάσει ουσιαστικά το πώς ένας χώρος εμφανίζεται και να τον μεταμορφώσει κυριολεκτικά.